«Από το Σκοτάδι στο Φως» μια πρωτότυπη παράσταση που συνδέει δύο γλώσσες επικοινωνίας μεταξύ τους. Η Θεατρική Ομάδα Κωφών "Τρελά χρώματα" μας ταξιδεύουν με μοναδικό τρόπο στην αρχαία τραγωδία συνδυάζοντας με τον δικό τους μοναδικό τρόπο 8 διαφορετικά αρχαία έργα. Επικοινωνήσαμε με την σκηνοθέτιδα της παράστασης Έλλη Μερκούρη όπου μας μίλησε για την ιδιαίτερη αυτή παράσταση προϊδεάζοντας μας για το τι θα δούμε στις 3 Σεπτεμβρίου όπου θα ανέβει στο Θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών.
«Από το σκοτάδι στο φως» πώς γεννήθηκε η ιδέα και τι πραγματεύεται η παράσταση;
Η Θεατρική Ομάδα Κωφών «Τρελά Χρώματα» ξεκίνησε τη δραστηριότητά της το 2009. Όλα αυτά τα χρόνια συμμετείχε με παραστάσεις της σε διάφορα θέατρα, φεστιβάλ και ημερίδες και με διαφορετικά project και είδη θεάτρου. Η επιθυμία μας λοιπόν, ήταν να κάνουμε το επόμενο βήμα στον κόσμο της Αρχαίας Τραγωδίας και να επιδιώξουμε μέσα από αυτό το είδος θεάτρου την περαιτέρω εξέλιξη των εκφραστικά μας μέσων. Μα και για έναν ακόμη λόγο. Η Αρχαία Ελληνική Τραγωδία, ήταν και είναι πολιτικό θέατρο με την απλή και την ευρεία έννοια, εφόσον παρουσιαζόταν επί σκηνής με ενέργειες της πόλης και με αποδέκτη την πόλη των Αθηναίων. Πιστεύουμε ότι, η ενασχόλησή μας με το Αρχαίο Δράμα αφορά στο σύγχρονο άνθρωπο που βιώνει στις μέρες μας πολύ πιο έντονα μια ηθική και πνευματική πτώση, η οποία ίσως τελικά και να προϋποθέτει την ψυχική και κοινωνική του ωρίμανση. Η ενασχόλησή μας με το Αρχαίο δράμα ήταν ένα στοίχημα, όχι μονάχα όμως στον τομέα της υποκριτικής. Μα και στο δύσκολο κομμάτι της διερμηνείας των κειμένων. Η διερμηνέας μας Μύρτω Γκανούρη μαζί με την ηθοποιό Όλγα Δαλέκου, που η νοηματική είναι η μητρική της γλώσσα, οφείλω να ομολογήσω ότι έκαναν εξαιρετική μελέτη και εργασία..
Η Θεατρική Ομάδα Κωφών έχει το όνομα «Τρελά Χρώματα» πώς προέκυψε η ονομασία αλλά και η συνεργασία μεταξύ σας;
Η επιλογή του ονόματος της Θεατρικής Ομάδας Κωφών «Τρελά Χρώματα» έγινε απ’τα ίδια τα μέλη της Ομάδας. Βαφτιστήκανε «Τρελά Χρώματα» επειδή όλοι τους είναι διαφορετικοί! Δεν έχουνε τίποτα κοινό μεταξύ τους... Αν τους ρωτήσεις αυτό θα σου πουν: διαφορετικά σχολεία, διαφορετικές πανεπιστημιακές σχολές, διαφορετικές παρέες, διαφορετικοί χαρακτήρες, στόχοι, γούστα… τα πάντα διαφορετικά, μα υπάρχει κάτι κοινό που τους έδεσε ως ομάδα: η αγάπη τους για το θέατρο... κάπου εκεί εμφανίζομαι και γω! Και μέσο μιας φίλης ανέλαβα την Ομάδα, χωρίς να γνωρίζω ή να έχω ιδέα γι’ αυτό που θα επακολουθούσε...
Η ομάδα αποτελείται από τέσσερις κωφούς ηθοποιούς που με την γλώσσα του σώματος αλλά και με τη νοηματική γλώσσα, μαζί με δυο ακούοντες ηθοποιούς που «δανείζουν» την φωνή τους, σίγουρα είναι κάτι διαφορετικό από αυτό που ήδη γνωρίζει το κοινό. Ήταν δύσκολο να συνδυαστούν οι δύο διαφορετικές «γλώσσες» επί σκηνής;
Είναι η πρώτη φορά στην Ελλάδα - πέραν από εκπαιδευτικού χαρακτήρα παραστάσεις- που ερμηνεύεται το είδος της Αρχαίας Τραγωδίας από Έλληνες κωφούς ηθοποιούς, με ταυτόχρονη συμμετοχή ακουόντων ηθοποιών. Δύο κόσμοι διαφορετικοί, μα τόσο ανθρώπινοι... Δυο κόσμοι που είναι δυνατόν να ενωθούν κάτω από την τρυφερή ομπρέλα της γλώσσας του σώματος και της βαθιάς επικοινωνίας. Μα ο συνδυασμός αυτός, εκτός από συγκινησιακό επίπεδο λειτουργεί παράλληλα και σε γνωστικό. Αναδεικνύει την ομορφιά της νοηματικής γλώσσας και σε κάνει να θες να την ανακαλύψεις! «Τα χέρια μιλάνε, τα δάχτυλα είναι γλώσσες και η σιωπή τους εκκωφαντική», όπως έγραψε κάποτε ο Aurelio Cassiodoro. Παρά το γεγονός της ιδιαιτερότητας της παράστασης, πιστεύουμε ότι θ’ αποτελέσει για τον θεατή μια πραγματικά ξεχωριστή εμπειρία.
Η παράσταση πραγματεύεται αποτελείται από αποσπάσματα οχτώ διαφορετικών τραγωδιών. Τι σας ώθησε για να επιλέξετε τα συγκεκριμένα έργα;
Η παράσταση «Από το Σκοτάδι στο Φως» αποτελείται από οχτώ αποσπάσματα τραγωδιών τα οποία γλιστρούν αρμονικά το ένα μέσα στο άλλο, με κεντρικό άξονα το Φως και το Σκοτάδι. Οι τραγωδίες Οιδίποδας Τύραννος του Σοφοκλή, Επτά Επί Θήβας του Αισχύλου, Αντιγόνη του Σοφοκλή, Μήδεια του Ευριπίδη, Αίας του Σοφοκλή, Ανδρομάχη του Ευριπίδη, Βάκχες του Ευριπίδη, Πέρσες του Αισχύλου, πραγματεύονται τον τραγικό ήρωα και πώς διαχειρίστηκε την ελεύθερη βούληση που του αποδόθηκε από τους ίδιους τους Θεούς. Εμάς, μας απασχόλησε το εξής ερώτημα: για ποιο λόγο ο τραγικός ήρωας δεν είναι σε θέση να «δει» το Φως και ζει μέσα στο Σκοτάδι; Ο Οιδίποδας, δεν δύναται να δει, εξαιτίας της τεράστιας αλαζονείας του. Ο Ετεοκλής στους Επτά επί Θήβας, εξαιτίας της ασύλληπτης απληστίας του. Η Αντιγόνη, λόγω της πεισματικής εμμονής της. Η Μήδεια, λόγω της ακαριαίας προδοσίας της. Ο Αίαντας, λόγω της υπέρμετρης φιλοδοξίας του. Η Ερμιόνη εξαιτίας της παράλογης ζήλιας της. Ο Πενθέας στις Βάκχες εξαιτίας της παντελούς έλλειψης της πίστης του. Και τέλος οι Πέρσες, επειδή δεν κατανοούν ότι ο πλούτος τρέφει την αλαζονεία. Τραγικές καταστάσεις που καθορίζουν τη σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του και τη φύση, τις σχέσεις του με τους συνανθρώπους, καθώς και τη θέση ευθύνης που έχει για τον ίδιο τον κόσμο.
Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να περάσει η παράσταση και τι θέλετε να κρατήσει φεύγοντας το κοινό;
Συναντιούνται επί σκηνής τέσσερις κωφοί ηθοποιοί, οι οποίοι χρησιμοποιούν τη γλώσσα του σώματος αλλά όπως προαναφέραμε και την νοηματική γλώσσα, μαζί με δυο ακούοντες ηθοποιούς που «δανείζουν» την φωνή τους, αλλά και «συνομιλούν» μαζί τους στην δική τους γλώσσα, εκείνη της νοηματικής. Μ’ αυτόν τον τρόπο μας ταξιδεύουν στον τραγικό κόσμο των ηρώων. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο καλλιτεχνικό έργο, εφόσον υπάρχει συνοδεία μουσικής καθώς οι κωφοί ηθοποιοί μπορούν και «αφουγκράζονται» τον κραδασμό της, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο, την αίσθηση μίας ξεχωριστής εμπειρίας, η οποία πιστεύουμε ότι είναι πραγματικά μοναδική και επιπλέον την εμπειρία αυτή μπορούν να μοιραστούν από κοινού κωφοί και ακούοντες θεατές. Αυτός άλλωστε είναι και ο στόχος της Ομάδας: επιδιώκει να «ενώσει» μέσω της τέχνης του θεάτρου τους δυο αυτούς ξεχωριστούς κόσμους...
Άτομα με ειδικές ανάγκες δεν έχουν δικαίωμα να φοιτήσουν βάσει νόμου σε δραματικές σχολές αλλά βλέπουμε μέσα από το παράδειγμα της ομάδα πως τελικά αν κάποιος κυνηγήσει το όνειρό του μπορεί να το καταφέρει. Πως νιώθουν τα μέλη της ομάδας που μπόρεσαν και τα καταφέρανε;
Δυστυχώς, υπάρχει η νομοθεσία που ορίζει ότι προκειμένου να μπορέσει να φοιτήσει κάποιος σε δραματική σχολή, πρέπει να είναι «αρτιμελής». Ευτυχώς, σε κάποιες χώρες στην Ευρώπη, αλλά και στην Αμερική δεν ισχύει αυτό. Υπάρχουν καλλιτεχνικές σχολές όπου μπορούν να φοιτήσουν άτομα με ειδικές ανάγκες. Όσον αφορά τα μέλη της Ομάδας μας, έχουν ήδη καταφέρει να είναι πτυχιούχοι πανεπιστημίων – πράγμα δύσκολο στην Ελλάδα, αφού το κράτος δεν μπορεί να προσφέρει διερμηνεία για όλο το ακαδημαϊκό έτος, όπως συμβαίνει σε άλλα κράτη-μέλη της ευρωπαϊκής ένωσης. Όπως αντιλαμβάνεστε, έτσι και αλλιώς είναι μαχητές και έχουν μάθει να παλεύουν σε άνισες μάχες και να βγαίνουν νικητές! Μα στην περίπτωση της Ομάδας, οφείλω να σας πω ότι εδώ και περίπου πέντε χρόνια –πέραν των παραστάσεων που ανεβάζαμε όπου προσπαθούσαμε να εξελίσσουμε έτσι τα εκφραστικά μας μέσα -, έχει γίνει συνεχόμενη μελέτη πάνω στα είδη θεάτρου που κάθε φορά επιλέγαμε και ένας αλλεπάλληλος αγώνας με τον χρόνο, προκειμένου να προλάβουμε να δούμε κάθε είδους θεάματα θεατρικές παραστάσεις, παραστάσεις χορού ή performances, εικαστικές εκθέσεις και επισκέψεις σε μουσεία. Το να έχεις την ευκαιρία να δεις Κινέζες χορεύτριες με περιορισμένη όραση μέχρι να περιηγηθείς για ώρες σε αρχαιολογικούς χώρους, εκτός από την εμπειρία αυτή καθαυτή, σου προσφέρει ένα είδους καλλιτεχνικής και αισθητικής καλλιέργειας που την αποκτάς μονάχα απ΄την επαφή σου με την τέχνη. Αυτό προσπάθησα να μεταδώσω στην Ομάδα.
Είναι η πρώτη παράσταση ατόμων με ειδικές ανάγκες που παίζεται σε κρατικό θέατρο πιστεύεται πως γίνεται η αρχή για μια μεγάλη αλλαγή στο χώρο αλλά και στη νομοθεσία;
Πραγματικά, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος και ο κ. Αναστασάκης μας «άνοιξαν» την πόρτα και αυτό είναι κάτι που με χαροποιεί ιδιαίτερα και όχι μονάχα ως καλλιτέχνη, μα κυρίως ως άνθρωπο. Στο σημείο αυτό, οφείλουμε ν’ αναφέρουμε ότι φέτος έκανε την αρχή ο κ. Θεοδωρόπουλος με το Φεστιβάλ Αθηνών και με την συμμετοχή μιας ομάδας με κινητική αναπηρία. Κάτι που απ’ όσο γνωρίζω, δεν έχει ξαναγίνει. Σιγά σιγά μου φαίνεται ότι κάτι μοιάζει ν’ αλλάζει. H δική μας παράσταση έχει ήδη παίξει στην αρχαία Ολυμπία, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, μα και στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Τώρα, έρχεται στο θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών στο πλαίσιο των παράλληλων εκδηλώσεων του 2ου Δάσους που διοργανώνει το Κ.Θ.Β.Ε. Επομένως, αν κρίνω από την δική μας περίπτωση θεωρώ ότι κάτι καλό πάει να συμβεί. Μακάρι πάντως να υπάρξει μια αλλαγή στον χώρο της τέχνης, αλλά και της εκπαίδευσης σε σχέση με παρόμοιες ομάδες. Έχουν πολλά να προσφέρουν και πάνω απ’ όλα θεωρώ ότι μεταδίδουν κάτι που οι άνθρωποι τείνουμε να ξεχάσουμε... την ελπίδα
Πιστεύεται η τέχνη μπορεί να βοηθήσει στα χρόνια της κρίσης;
Η τέχνη μπορεί να είναι αντίδοτο στον πόνο. Ίσως να είναι και το μόνο... ποιος ξέρει; Από όλο αυτό τον καταιγιστικό ρυθμό των αλλοπρόσαλων πραγμάτων που βιώνουμε καθημερινά, ίσως μπορεί να γίνει το μόνο κατασταλτικό «ηρεμιστικό» μας. Να μας βοηθάει να ηρεμούμε, να γαληνεύουμε, να συγκινούμαστε... και τελικά να μπορούμε νιώθουμε...
Ποια είναι τα επόμενα βήματα της ομάδας;
Η Ομάδα έχει κάποιες παραστάσεις στην Αθήνα στα πλαίσια κάποιων Φεστιβάλ μα μέσα σε αυτά, ν‘ αναφέρουμε τις αξιόλογες προσπάθειες της Ομοσπονδίας Κωφών Ελλάδος με το DEAFestival 2016 και το 4ο Πανελλήνιο Φεστιβάλ Κωφοί και Ακούοντες Εν Δράσει. Παράλληλα, ξεκινάει πρόβες για την επόμενη παράσταση που το μόνο στοιχείο που μπορώ να σας αποκαλύψω είναι ότι αποτελεί την μεταφορά ενός λογοτεχνικού έργου.
Για περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση πιέστε εδώ
Συνέντευξη: Μαρία Γούσιου
